Indywidualne zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze

Indywidualne zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze organizuje się dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębokim. Celem tych zajęć jest wspomaganie rozwoju, rozwijanie samodzielności w funkcjonowaniu w codziennym życiu stosownie do możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych, jak również rozwijanie zainteresowania otoczeniem.

Osoby z głęboką niepełnosprawnością intelektualną to najbardziej zróżnicowana grupa pod względem indywidualnym. Każde dziecko upośledzone umysłowo jest obarczone nieprawidłowościami i zaburzeniami funkcji psychicznych oraz fizycznych, w różnych wymiarach i różnym nasileniu. Spowodowane jest to wieloczynnikowym charakterem głębokiego upośledzenia.

Obraz kliniczny dziecka z głęboką niepełnosprawnością intelektualną  jest często powikłany, towarzyszą mu dodatkowe jednostki chorobowe oraz zaburzenia zachowania i inne sprzężenia. Praca z dzieckiem z głębokim upośledzeniem to nie tylko mechaniczne wykonywanie poszczególnych metod pracy i technik usprawniania ruchowego, ale to bardzo dobra znajomość wszelkich odruchów, tików dziecka, to także umiejętność wychwycenia uczuć zadowolenia i niezadowolenia, które nie zawsze są przekazywane w sposób bezpośredni. Poprzez odpowiednie zabiegi rewalidacyjne możemy przybliżyć dziecku z głębokim upośledzeniem otaczający go świat, który jest dla niego niezrozumiały i pełen nowości.

Rewalidacja jest tu rozumiana jako proces wychowania specjalnego jednostek niepełnosprawnych intelektualnie zmierzający do optymalnego ich rozwoju i jak najlepszego przystosowania się do życia w normalnym środowisku. Tak rozumiana rewalidacja oznaczać będzie wielostronną stymulację i uaktywnianie szeroko rozumianych procesów rozwoju poprzez zastosowanie specjalnych metod i form pracy. Rewalidacja opiera się na kilku ogólnych zasadach:

  • Zasada akceptacji – akceptacja dziecka nie jako specjalnego, ale jako dziecka, które obarczone jest większymi trudnościami, osoby takie mają szczególne prawo do wszelkich specjalistycznych form pomocy od społeczeństwa.
  • Zasada pomocy – ma ona szczególne znaczenie w procesie wychowywania, przejawia się aktywizacją sił biologicznych jednostki w celu jak największego jej usamodzielnienia.
  • Zasada indywidualizacji – są dwa aspekty. Aspekt dydaktyczny zmierza do dostosowania procesu nauczania do indywidualnych właściwości dziecka, a drugi związany jest z indywidualnym celem kształcenia.
  • Zasada terapii pedagogicznej – przypomina o konieczności nawiązania współpracy z innymi specjalistami, np. lekarz, psycholog w celu polepszenia sytuacji dziecka i stworzenie optymalnych warunków rozwoju.
  • Zasada współpracy z rodziną – polega na tworzeniu wspólnych form oddziaływania szkoły i domu rodzinnego, opiekunowie dziecka mają być kontynuatorami programów terapeutycznych w celu zapobiegania regresowi rozwoju dziecka.

Indywidualne zajęcia rewalidacyjno – wychowawcze odbywają się w domu rodzinnym dziecka w wymiarze 10 godzin tygodniowo, ale nie więcej niż 4 godziny dziennie. Zajęcia obejmują w szczególności:

  1. Naukę nawiązywania kontaktów w sposób odpowiedni do potrzeb i możliwości uczestnika zajęć.
  2. Kształtowanie sposobu komunikowania się z otoczeniem na poziomie odpowiadającym indywidualnym możliwościom uczestnika zajęć.
  3. Usprawnianie ruchowe i psychoruchowe w zakresie dużej i małej motoryki, wyrabianie orientacji w schemacie własnego ciała i orientacji przestrzennej.
  4. Wdrażanie do osiągania optymalnego poziomu samodzielności w podstawowych sferach życia.
  5. Rozwijanie zainteresowania otoczeniem, wielozmysłowe poznawanie otoczenia, naukę rozumienia zachodzących w nim zjawisk, kształtowanie umiejętności funkcjonowania w otoczeniu.
  6. Kształtowanie umiejętności współżycia w grupie.
  7. Naukę celowego działania dostosowanego do wieku, możliwości i zainteresowań uczestnika zajęć oraz przejawianej przez niego aktywności.

Nauczyciele dla każdego ucznia opracowują indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny we współpracy z psychologiem na podstawie diagnozy i zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego. Najczęstszymi metodami stosowanymi podczas zajęć rewalidacyjno – wychowawczych są:

  • Metoda ruchu rozwijającego Weroniki Sherborne czyli nauka nawiązywania kontaktów emocjonalnych, opanowywanie lęku, rozwój samodzielności, nauka orientacji w przestrzeni, rozwój wyobraźni poprzez ćwiczenia ruchowe.
  • Metoda stymulacji polisensorycznej opartej na zmysłach „Poranny krąg”, wielozmysłowe poznawanie pór roku.
  • Metoda Aktywności Knillów – nawiązywanie kontaktu z dzieckiem, rozbudzanie sprawności pozytywnej, kształtowanie orientacji w schemacie ciała i rozwijanie poczucia własnej tożsamości.
  • Metoda Shantali, masaż ciała – dostarczanie wrażeń dotykowych, stymulacja motoryki.
  • Ustno – twarzowa terapia regulacyjna Castillo – Moralesa czyli stymulacja neuromotorycznych części twarzy.
  • Elementy muzykoterapii – wpływ muzyki na psychofizyczny rozwój człowieka.
  • Metoda relaksacji – zmniejszanie napięć w ciele, rozluźnianie, wiotczenie tkanek.
  • Zabawy paluszkowe – nawiązywanie pozytywnego kontaktu z drugą osobą, wzrastanie poczucia akceptacji i bezpieczeństwa.