19 lutego – Dzień Nauki Polskiej

19 lutego po raz drugi obchodzimy Dzień Nauki Polskiej. Jako datę tego święta wyznaczono dzień urodzin Mikołaja Kopernika w uznaniu jego wybitnych zasług na polu astronomii. Święto państwowe to „wyraz uznania dla dokonań rodzimych naukowców w ponad 1000-letniej historii naszego narodu i państwa”. Wśród najwybitniejszych polskich naukowców, oprócz Mikołaja Kopernika, wymienić należy również Jana Heweliusza, Ignacego Łukasiewicza, Mieczysław Wolfke, Karola Olszewskiego, Zygmunta Wróblewskiego, Marię Skłodowską-Curie, Ludwika Hirszfelda, Henryka Arctowskiego, Jana Czochralskiego i Stefana Banacha. Warto o nich wspomnieć przy okazji Dnia Nauki Polskiej.
Oto wynalazki naszych rodaków, które miały wpływ na rozwój wielu dziedzin życia:
-Teleskop o 50-krotnym powiększeniu, największy wówczas na świecie, zawdzięczamy Janowi Heweliuszowi. Zastosował wahadło do odmierzania czasu w roku 1652. Był pomysłodawcą i wykonawcą pierwszego na świecie peryskopu. Wynalazł również śrubę mikrometryczną, którą zamontował przy mikroskopie pomiarowym. Wprowadził do astronomii 7 nowych gwiazdozbiorów. Opracował katalog 1564 gwiazd i topograficzny atlas Księżyca: Selenographia z 1647 r. Nazwy, które nadał kilku kraterom i łańcuchom górskim na Księżycu używane są do dzisiaj.
-Lampa naftowa to polski wynalazek, który zmienił i ułatwił życie na całym świecie na chwilę przed erą elektryczności. Opracował jej model w 1853 roku polski farmaceuta Ignacy Łukasiewicz.
-Kazimierz Prószyński opracował przenośną automatyczną kamerę, która wykorzystywała sprężone powietrze do napędu mechanizmu przesuwu taśmy filmowej. W 1894r. skonstruował pleograf, aparat kinematograficzny służący jednocześnie do rejestracji materiału filmowego oraz jego projekcji. Pleograf rejestrował zdjęcia na kliszy fotograficznej, a jednocześnie działał jako rzutnik do wyświetlania ich w postaci ruchomych obrazów.
-Podstawy holografii  Mieczysław Wolfke, polski fizyk, sformułował w 1920 roku w pracy „Über die Möglichkeit der optischen Abbildung von Molekulargittern” („O możliwości obrazowania optycznego siatek molekularnych”). Pierwszy hologram 3D powstał dopiero w 1962 roku, po wynalezieniu lasera. Jego twórcą był radziecki naukowiec Jurij Denisiuk.
-Skroplenie tlenu, azotu oraz tlenku węgla to osiągnięcie profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego: Karola Olszewskiego i Zygmunta Wróblewskiego w 1883r.
– Wynalazcami kamizelki kuloodpornej byli Jan Szczepanik i Kazimierz Żegleń. Ich pomysł polegał na tym, że siłę kuli miały tłumić kolejne warstwy materiału.
-Teletroskop – prekursor telewizji. Twórcą tego wynalazku był Jan Szczepanik nazywany był m.in. „polskim Edisonem”. Było to urządzenie wykorzystujące przełomową technologię rozbijania obrazu na punkty i przesyłania ich właśnie w takiej formie, by następnie wyświetlić je, punkt po punkcie, w innym miejscu. Dokładnie tak działała telewizja i wyświetlanie obrazu na ekranach. Co ważne, teletroskop przesyłał zarówno kolorowy obraz, jak i dźwięk.
-Cyklometr to inne dzieło polskich naukowców, które wpłynęło na przebieg II Wojny Światowej. Jego historia zaczęła się jednak już dużo wcześniej, w latach 30-tych, gdy Marian Rejewski opracował urządzenie automatyzujące obliczenia wspomagające łamanie kodu Enigmy.
-Fotografia i film barwny- to dzieła Jana Szczepanika, który zajmował się technikami fotograficznymi. Do jego wynalazków z tej dziedziny zaliczamy między innymi system rejestracji kolorowego obrazu wykorzystujący kamerę z trzema obiektywami, nagrywającą na monochromatycznej kliszy obraz oddzielnie dla każdego koloru. Opracował on również kliszę barwną, którą prawie 30 latach udoskonaliła i wykorzystała firma Kodak. Jan Szczepanik pracował również nad konstrukcjami fotometru, jak i kolorymetru, urządzeń niezbędnych w dzisiejszej fotografii.
– Kryształy półmetali- w 1916 roku chemik Jan Czochralski „ojciec elektroniki”, opracował sposób wytwarzania monokryształów, który sprawdził się w świecie technologii wykorzystujących krzem. Jego pomysł nadal jest jedną z najczęściej stosowanych technik tworzenia dużych jednorodnych kryształów krzemowych z pomocą pieców indukcyjnych. Kryształy o grubości nawet 30 cm są potem cięte na plastry wykorzystywane jako podkład podczas wytwarzania podzespołów półprzewodnikowych.
– Melex- to niewielki pojazd elektryczny do przewozu ludzi i niewielkiego ładunku często utożsamiany z wózkami golfowymi. Był wyprodukowany w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL Mielec.
-Prawa dziedziczenia grup krwi- Prof. Ludwig Hirszfeld wdrożył oznaczenie grup krwi jako 0, A, B i AB, oznaczył czynnik Rh, odkrył przyczynę konfliktu serologicznego oraz opracował zasady przetaczania krwi co uratowało i nadal ratuje życie wielu noworodkom.
Lampa fluorestencyjna (świetlówka) zostały wynalezione przez wybitnego polskiego fizyka Stefana Pieńkowskiego. Świetlówki wytwarzają znacznie mniej ciepła od standardowych żarówek, a także dłużej mogą pracować i mają wyższą skuteczność świetlną.
– Niebieski laser oparty na azotku galu- dziś wykorzystywany m.in. w napędach Blu-ray chociażby w każdym PlayStation 4, to narzędzie bazujące m.in. na pracy polskich naukowców, opracowane w Warszawskim Instytucie Wysokich Ciśnień PAN w 2001 roku.
-Peryskop odwracalny pozwalający na obserwację 3600 pola widzenia bez odwracania głowy został wymyślony przez Rudolfa Gundlacha, polskiego inżyniera. Jego wynalazek jest po dzień dzisiejszy używany w czołgach i łodziach podwodnych.
– Odkrycie pierwszych planet nienależących do Układu Słonecznego (1992) – dokonane przez prof. Aleksandra Wolszczana. Polski astronom odkrył trzy egzoplanety, analizując sygnały radiowe z pulsara PSR 1257+12.
-Grafen  na skalę produkcyjną w 2010r. – metoda opracowana za sprawą dr inż. Włodzimierza Strupińskiego
Spinacz biurowy jego wynalazcą był słynny kompozytor i pianista Józef Hofmann. Inspiracją do wynalezienia spinacza miał być klucz wiolinowy.
Walkie-talkie zaprojektował w 1943 r. Henryk Magnuski dla amerykańskiej Motoroli. Urządzenie zostało następnie wykorzystane przez Armię Stanów Zjednoczonych w czasie II wojny światowej.
Wycieraczki samochodowe obecne w każdym samochodzie wycieraczek wynalazł Józef Hofmann. 
– Tkaniny chroniące przed promieniowaniem – Uczeni z konsorcjum pod kierunkiem Instytutu Włókiennictwa w Łodzi po raz pierwszy na świecie zastosowali technikę napylania magnetronowego do nanoszenia cienkich powłok metalicznych na włókniny. Dzięki temu możliwe stało się tworzenie tkanin, materiałów, a nawet tapet, które chronić będą ludzi przed negatywnym wpływem promieniowania. W praktyce polski wynalazek znalazł zastosowanie w ochronie czułej aparatury – np. medycznej, a także wszędzie tam, gdzie trzeba zabezpieczyć ludzi przed promieniowaniem wytwarzanym przez różnego rodzaju urządzenia.
Materiał zebrała: Katarzyna Nitecka