Tradycje i zwyczaje andrzejkowe

Tradycje andrzejkowe mają bardzo długą historię. Andrzejki do tej pory są nocą, która kojarzy nam się z magią, wróżeniem i tajemniczymi obrzędami. Jednak teraz jest to wesoła zabawa z przymrużeniem oka. Dawniej wróżby andrzejkowe traktowane były niezwykle poważnie.
Andrzejki obchodzone są z 29 na 30 listopada. Według tradycji wigilia świętego Andrzeja była nocą magiczną, kiedy można było poznać swoją przyszłość. Właśnie wtedy, dziewczęta mogły uchylić rąbka tajemnicy dotyczącej ich przyszłego zamążpójścia.Tradycje andrzejkowe dużą wagę przykładały do znaczenia snów. W niektórych regionach kraju dziewczęta pościły przez cały dzień, a przed snem jadły słonego śledzia. Miało to przynieść proroczy sen, podczas którego zobaczą swojego przyszłego męża. Kolejną tradycją andrzejkową było ucinanie gałązek wiśni, które wstawiano do wody. Jeżeli gałązka zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, wróżyła pannie szybkie wyjście za mąż.
Jednak najbardziej znaną z tradycji andrzejkowych jest lanie wosku. Dawniej do wróżby wykorzystywano cynę lub ołów. Najlepiej jeśli pochodziły z ram okien lub witraży z kościoła, ponieważ było to symbolem nierozerwalnego związku. Po roztopieniu przelewano je na zimną wodę przez otwór klucza, co oznaczało otwarcie bramy czasu. Również powstałe w ten sposób kształty miały konkretne znaczenie. Postać anioła oznaczała opiekę, kształt chmury sugerował, że trzeba otworzyć się na nowe doświadczenia, natomiast kot ostrzegał przed podejmowaniem pochopnych decyzji i nieprzemyślanymi związkami. Oprócz lania wosku, wróżby na andrzejki obejmują przestawianie oraz rzucanie butów, obieranie jabłek, czy szukanie imienia ukochanej osoby na kartonowym sercu.
Dawne tradycje andrzejkowe znane są również dzisiaj. Jednak nie traktujemy ich już tak poważnie jak dawniej. Podczas andrzejkowego wieczoru wróżą sobie wszyscy – dorośli, dzieci, dziewczęta oraz chłopcy. Kiedyś mieli oni swój własny wieczór wróżb w wigilię świętej Katarzyny. Przypuszcza się, że wróżby andrzejkowe wywodzą się ze starożytnej Grecji lub wierzeń starogermańskich, które związane były z kultem boga miłości, płodności i bogactwa. W Polsce to również stara tradycja, pierwsza literacka wzmianka pochodzi z szesnastego wieku. Trzeba zaznaczyć, że były to przede wszystkim miłosne wróżby andrzejkowe. Oto najpopularniejsze staropolskie zwyczaje andrzejkowe:
  • jeżeli dziewczyna w wigilię św. Andrzeja nic nie jadła, we śnie miał się jej ukazać przyszły mąż,
  • jeśli ucięta w andrzejki gałązka wiśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, wtedy panna mogła liczyć na szybkie zamążpójście,
  • strona, z której w andrzejki szczekał pies, miała być tą, z której przyjdzie narzeczony,
  • popularne było również wiązanie gąsiorowi oczu i wpuszczanie go do kręgu dziewcząt, którą dziewczynę uszczypnął jako pierwszą, ta najszybciej miała wyjść za mąż.
Wszystkie wróżby andrzejkowe traktowane były niezwykle poważnie. Dzisiaj również organizuje się zabawy, których miłym akcentem są wróżby. Co prawda nikt już nie wierzy, że w ten konkretny wieczór pozna swoją drugą połówkę, jednak wróżby na andrzejki są punktem kulminacyjnym każdej imprezy. Podpowiem jakie zwyczaje andrzejkowe są popularne i o czym nie można zapomnieć, organizując andrzejkowy wieczór.
Do najbardziej znanych wróżb wiążących się z andrzejkowym wieczorem należy lanie roztopionego wosku na wodę. Wosk lany jest bezpośrednio albo przez dziurkę np. w kluczu. Na podstawie odlanego kształtu woskowej figurki albo kształtu cienia, który został rzucany przez nią przewiduje się przyszłość lejącego. Zastygnięty wosk tworzy wiele różnych form, które się interpretuje i doszukuje w nich znaków z cieni na ścianie. Odczytanie takich znaków to wyjaśnienie znaczenia symboli: Serce, mężczyzna, albo twarz mężczyzny – jest spełnieniem marzenia o miłości. Rycerz, mężczyzna na koniu – wróży, że wyjdzie się za maż za wojskowego. Gwiazda – jest zwiastunem majątku. Kwiat – wróży, iż czeka kogoś niespodzianka. Pik – zapowiada zmiany pracy. Kier – wróży szczęście, a także miłość. Karo- daje nadzieje na poprawę sytuacji finansowej. Trefl -ostrzega by uważać na zdrowie. Pierścień- wróży zaręczyny. Pies, kot, zwierzę- ostrzega by nie decydować się pochopnie na jakikolwiek nowy związek. Wróżenie z Cyfry – do wyliczenia podstawową liczbą jest data naszych urodzin, musi to być jedna cyfra tak więc przykładowo: 19891408 (rok 1989 14 sierpnia). Teraz należy dodać wszystkie cyfry a następnie odczytać jakie znaczenie ma liczba, która wyszła nam z obliczeń. By znaleźć znaczenie każdej z cyfr, proszę skorzystać z  Internetu. Następnie możecie wykonać wróżbę z talerzami. Pod talerze należy schować: obrączkę, różaniec i liść. Ktoś miesza nam talerze, a następnie należy wylosować jeden talerz. Jeśli wylosujecie obrączkę – oznacza to szybkie zamążpójście, liść – długotrwałe panieństwo zaś różaniec – pójście do klasztoru. Inną ciekawą wróżbą andrzejkową jest rzucanie karteczkami. Chodzi o to, aby na małych karteczkach napisać kilka wybranych imion płci przeciwnej. Następnie wszystkie kartki rzucamy za siebie, a imię na kartce, która ląduje najbliżej nas, to imię przyszłego partnera lub partnerki. Łódki na wodzie. Pierwsze co musicie tutaj zrobić to łódki z papieru. Ewentualnie mogą być to na przykład łupinki orzecha. Na każdej łódce piszecie imię swoje lub osoby płci przeciwnej. To zależy czy jesteście sami czy w grupie osób. W przypadku, gdy jest z wami jeszcze kilka osób, puszczacie łódki na wodzie. Jeżeli dwie łódeczki się ze sobą spotkają, ich właściciele mogą być ze sobą razem w przyszłości. Natomiast, jeżeli jesteście sami, robicie kilka łódek. Na pierwszej piszecie swoje imię, a na pozostałych imiona osób, które wam się podobają. Puszczacie je na wodzie, a reszta przebiega tak jak wcześniej. Do kolejnej wróżby potrzebne jest opakowanie szpilek. Należy je rozsypać na stole kilka razy, aż ułoży się z nich jakaś litera. Oto znaczenie liter: A – podróż, E – wiele sukcesów w nauce, H – szczęście w miłości, K – sukcesy towarzyskie lub zawodowe, L – uwaga na złodziei, M – ciekawa propozycja zawodowa, N – szczęście w życiu, T – twoi przyjaciele będą zawsze ci pomagać i nigdy cię nie opuszczą, W – uwaga na oszustów, V – strzeż się przed osobami, które będą chciały cię wykorzystać, X – szczęście sprzyja ci we wszystkim. Andrzejki to świetna zabawa dla każdego.  Pamiętajcie jednak, że wróżby, to tylko zabawa, nie należy do końca wierzyć w nie, ani postępować według ich wyników.
Opracowała: Małgorzata Papierkowska.
Bibliografia:
1.A. Zadrożyńska, Świętowanie polskie, Twój Styl, Warszawa 2002
2.A.Czaja,Andrzejki – wczoraj i dziś